Sevilay Luiken-Dalli

Turkse Tukker Sevilay maakt de zorg cultuursensitiever         

Ze is volgens haar een migrant van de ‘anderhalve generatie’, want ze was al twee jaar toen ze naar Nederland kwam. Ze zit tussen de eerste en tweede generatie arbeidsmigranten in. Dit gegeven zet Sevilay Luiken-Dalli dagelijks in voor haar bedrijf Imean. Zij is als geboren Turkse hét bindmiddel tussen ouderen met een migratieachtergrond en de Nederlandse cultuur. ‘Door dementie vergeten ze de Nederlandse taal en in de reguliere zorg is weinig cultuursensitiviteit,’ legt ze uit. Ze bedoelt dat er nauwelijks aandacht is voor de afkomst, of ze nou uit Turkije komen of uit Bornerbroek.

Haar eigen vader kreeg vanwege de taalbarrière pas veel te laat de diagnose dementie. ‘Mijn moeder is in 2011 overleden. Het Nederlands van mijn vader ging in de jaren daarna achteruit, maar dat leek ons logisch omdat hij veel thuis was sinds hij niet meer voor Ten Cate werkte,’ vertelt ze. Later bleek er meer aan de hand te zijn, maar artsen konden hem niet testen. ‘De tests zijn gebaseerd op de Nederlandse cultuur,’ legt ze uit. Demente ouderen grijpen terug op wat ze kennen van vroeger en Sevilay maakt daar nu gebruik van in haar Almelose dagopvang. Ze laat een koperen ketel zien waarin vroeger in Azië water werd gekookt. Aan de muur hangen foto’s van Turkse artiesten uit de jaren ’80 en naast de televisie staan twee Indonesische poppen te pronken. ‘We proberen hen door middel van deze objecten te prikkelen om het geheugen te stimuleren,’ legt ze uit.

Vlak voor het overlijden van haar vader diende Sevilay in 2018, na achttien jaar dienstverband bij zorginstelling Livio, haar ontslag in. Ze wilde haar roeping volgen en de zorg cultuursensitiever maken. Haar vader kreeg namelijk pas een plek in een verpleegtehuis toen het overduidelijk zichtbaar was dat hij dement was. ‘In het tehuis was hij ongelukkig, daar vond hij vanwege de taal geen aansluiting. De mens moet weer centraal staan, niet het systeem.’ De onderneemster heeft sindsdien niet alleen een dagbesteding in Almelo opgezet onder de naam Imean Care, maar ook een academy en een consultancy tak. ‘Dat zijn de drie bedrijven waarmee ik de samenwerking zoek met zorginstellingen en de overheid, maar bijvoorbeeld ook met hogeschool Saxion. Ik wil dat de kennis die we opdoen, wordt vastgelegd en overdragen.’ Voor het idee om ook cultuursensitiviteit bij bedrijven te stimuleren, won ze met Imean Adademy de MKB!dee-prijs.

Na jaren zoeken weet Sevilay eindelijk wat ze is. ‘Ik ben een Turkse Tukker,’ grinnikt ze. Als kind leerde ze van haar Almelose buren wat noaberschap is. ‘Mijn buurvrouw, die voor mij als een oma was, bracht me achterop de fiets naar school,’ blikt ze terug. ‘Ik ben dankbaar dat ik beide culturen in me heb. Ik kan schakelen tussen de Nederlandse ik-cultuur en de Turkse wij-cultuur.’ Die mix heeft ze doorgegeven aan haar twee kinderen en kleinzoon, want haar man Ronald is een Nederlander. ‘Ik ben een wereldburger en ik mag graag reizen. Mijn werk laat ik eigenlijk nooit los, want ook op vakantie ben ik altijd op zoek naar geschikte voorwerpen om de ouderen blij mee te maken.’